Omwonende van biomassavergister Rixona spreekt in over overlast

Geachte Leden van Provinciale Staten

Even voorstellen: ik ben Jeroen de Koning, sinds 37 jaar inwoner van Den Andel en in het recente verleden was ik 14 jaar bestuurslid van Dorpsbelangen Den Andel. Dit is inmiddels de derde keer binnen enkele jaren dat Den Andel zich moet verdedigen tegen de aantasting van de leefbaarheid vanwege plannen voor industriële vergistingsinstallaties in de directe omgeving van ons dorp in een bij uitstek landelijke omgeving. De eerste keer hebben we 114 protesthandtekeningen opgehaald.

De Rixona heeft zich de afgelopen decennia ontwikkeld tot een steeds grotere industriële onderneming. Het planologisch beleid is steeds aangepast om een die ontwikkeling mogelijk te maken, omdat het hier natuurlijk niet om een industriegebied gaat.
De omgeving van Den Andel is daardoor steeds meer een industriële omgeving geworden, wat m.n. naar voren komt in het aantal vrachtwagenbewegingen en in het geproduceerde geluid. Hoewel ik zelf op ongeveer een kilometer afstand woon, dringt het geluid bij oostenwind 's nachts door tot in mijn slaapkamer ondanks goed sluitende dakpannen en twaalf centimeter steenwol. Buiten is 's avonds is bij oostelijke winden het continue gebrom van de Rixona zeer storend, behalve aan de westkant van het huis.

Verdere uitbreiding van industriële ontwikkeling acht ik zeer ongewenst vanwege de verdere aanslag op de leefbaarheid, op de kwaliteit van de woonomgeving m.n. extra vrachtwagenbewegingen en ongetwijfeld extra stank, terwijl de Rixona juist de laatste jaren minder stankoverlast geeft tegenover veel meer geluidsoverlast.
Planologisch is er geen ruimte en geen reden voor deze verdere uitbreiding.
Dat zij toch overwogen wordt, is wellicht mede veroorzaakt door het groene imago van biomassavergisting.

Aan dat imago wil ik hier enige aandacht besteden.
Tijdens de inspraak bij de Commissievergadering ben ik er slechts zeer gedeeltelijk in geslaagd de Commissieleden te overtuigen van de niet-duurzaamheid van biomassavergisting.
Daarom wil ik met deze brief nog wat dieper op de zaak ingaan.
Ook zal ik nog aandacht besteden aan het door Gedeputeerde Moorlag als zeer sterk punt naar voren gebrachte 'synergie' van deze vergister op deze plek.

1) CO2 reductie. Biomassavergisting zou een bijdrage leveren aan het tegengaan van het broeikaseffect Wij wachten nog steeds op het toegezegde antwoord op onze vraag hoeveel CO2 de geplande installatie uit gaat stoten. Daarnaast brengt de bouw CO2-uitstoot met zich mee ook de CO2-uitstoot vanwege aan- en afvoer van respectievelijk biomassa en digestaat is aanzienlijk. Bovendien wordt er grotendeels mest vergist en dat is –bouw en vervoer meegerekend– los van subsidies niet rendabel en levert geen besparing op niet CO2-uitstoot omdat de koe de meeste energie al uit het gras gehaald heeft.
Prof. Lucas Reijnders hierover:
Een onderzoek van K. Zwart e.a. Duurzaamheid en co-vergisting van dierlijke mest. Alterra, Wageningen (2006) geeft aan dat de vergisting van rundermest in Nederland ongeveer evenveel energie (aardgas in de praktijk) kost als deze oplevert (in de vorm van biogas). Als bijdrage aan de energievoorziening is biogasproductie uit rundermest dan ook flauwekul. Bij verbranding wordt gas omgezet in CO2 dat bijdraagt aan het broeikaseffect.
Kortom de besparing van CO2-uitstoot is onduidelijk en beperkt. De vraag is overigens nog wat er nog meer in de vergister gaat om meer rendabiliteit te halen: voedselgewassen? Glycerine, die eigenlijk in krakers verwerkt dient te worden? Bietenloof, dat volgens Reijnders ondergeploegd zou moeten worden; zie punt 2.
Subsidiegeld, dat maar 1 keer uitgegeven kan worden, zou beter aangewend kunnen worden voor energieproductie zonder CO2uitstoot. Van E Kwadraat hebben wij ondanks toezeggingen nog steeds geen gegevens over de te verwachten CO2-uitstoot van de installatie. Een eigen berekening (met zeer ruime marges vanwege gebrek aan gegevens: een jaarlijkse CO2-uitstoot die gelijk is aan de gemiddelde jaarlijkse uitstoot van 4.000-10.000 auto's. De CO2 uitstoot van de vrachtwagens die mest en digestaat vervoeren is daarbij vergeleken maar een kleine factor. Geen wonder dat E Kwadraat die cijfers niet wil geven.

2) Bij biomassavergisting wordt koolstof uit biomassa verbrand en als CO2 uitgestoten. Het digestaat, dat als meststof bedoeld is bevat dus niet of nauwelijks koolstof, terwijl koolstof de basisstof is van organisch (bodem)leven en volgens professor Reijnders het gemiddelde akkerland zich nu al kenmerkt door koolstofverlies. Verder reductie van het koolstofgehalte in de bodem bedreigt de vruchtbaarheid van de bodem volgens Reijnders. Dat is extra verontrustend vanwege de verwachte toename van de wereldbevolking en de afname van de beschikbare fosfor. Dan is vruchtbare grond en recycling van voedingsstoffen een levensnoodzaak. Biomassavergisting draagt in de woorden van Reijnders bij aan de koolstofverhuizing van bodem naar atmosfeer. Naast het opmaken van restanten van fossiel leven gaan we nu het huidige organisch leven beroven van haar centrale stof koolstof. De Provincie Groningen is leading partner in een biocharproject dat juist koolstof uit biomassa op stabiele wijze in de grond wil brengen, om zowel die koolstofverhuizing tegen te gaan als om de kwaliteit van de bodem te verbeteren en bestendiger te maken tegen klimaatveranderingen. Biomassavergisting staat haaks op die goede bedoelingen. Roven of (ook in ons eigen voordeel) teruggeven? Wat gaan we doen?

3) Daarnaast biedt biomassavergisting geen oplossing voor de uitspoeling van stikstof en fosfor, die in toenemende mate een bedreiging zijn voor de biodiversiteit in zeeën en oceanen. Bemesting met digestaat gebeurt op een te vroeg moment in de groei van het gewas, wat extra uitspoeling geeft. Bovendien bevat digestaat een hoog percentage ongebonden stikstof wat extra snel uitspoelt.

4) De aardappelschillen van Rixona kunnen alleen tegen hoge kosten afgevoerd worden vanwege de restanten van bespuiting met chemicaliën – het aardappelloof wordt enige tijd voor de oogst doodgespoten met nogal heftig gif. Het is een categorie van chemisch afval.
Daar lijkt niets aan te veranderen door vergisting, maar het resterende digestaat zou wel geschikte voeding voor de grond zijn?

5) Hoeveel stikstofdioxide (N2O) stoot de installatie uit?
NO2 (lachgas) is nog een veel sterker broeikasgas dan methaan: omgerekend naar CO2: methaan 21xCO2; N2O 296xCO2.
Hoe is de berekening van de veronderstelde CO2-besparing van de vergister tot stand gekomen?
Soms wordt net gedaan of de door de vergister geproduceerde methaan (CH4) anders vrijgekomen zou zijn en nu door verbranding tot het 21x minder schadelijke CO2 omgezet wordt. Bij een andere mestverwerking kan door spontane vergisting weliswaar methaan vrijkomen, afhankelijk van de manier van verwerking, maar dat staat in geen verhouding tot de hoeveelheid methaan die geproduceerd wordt door de vergister. Het is in hoge mate misleidend om de methaanproductie van de vergister in de besparingsberekening te verwerken. En CO2besparend t.o.v. wat? Wellicht t.o.v. kolen en olie. Maar het blijft een CO2uistotende onderneming en niet weinig CO2 ook.

Compostering (al nog beter biocharcompostering) heeft al die nadelen niet: de koolstof blijft behouden, geen uitspoeling, geen heen en weer gesleep met mest/digestaat en er is geen industriële installatie nodig. Zo'n installatie bevat heel veel beton en bij het maken van cement komt heel veel CO2 vrij.

Biomassavergisting leek een prima zet met het oog op het broeikaseffect en energieonafhankelijkheid. Voor onafhankelijkheid is het maar een kleine bijdrage.
Voor CO2-besparing is het alleen positief in vergelijking met de ergste vorm van CO2-uitstoot door kolen en olie. Zonder die vergelijking is het gewoon een CO2uitstotende onderneming.
Het argument dat de CO2 eerder door de plant uit de lucht opgenomen is en dat er dus sprake van neutraliteit zou zijn doet geen recht aan de koolstofverarming van de grond die plaats vindt door biomassa te vergisten en bovendien komt die uitstoot gewoon bij de uitstoot door fossiele brandstoffen. Zoals gezegd staat het haaks op het provinciale biocharbeleid.
De eerste generatie biomassavergisting (uit geteelde biomassa) bleek al snel een vergissing: oplopende voedselprijzen en extra sloop van regenwoud en veenwoud, waarbij in het geval van veenwouden nog veel meer CO2 vrijkomt dan bij sloop van regenwouden.
Indonesië schoot daardoor met stip tot in de bovenste regionen van CO2-uitstoot.
De tweede generatie (organisch 'afval', dat geen afval is maar grondstof voor het organisch leven) geeft bodemverarming van koolstof, wat op den duur catastrofaal kan worden.

Door deskundigen van Energyvalley wordt niet voor niets over biomassavergisting gesproken in termen van transitie: overgang naar CO2-vrije productie van energie.
Hoe lang willen we doen over die overgang? Nu nog nieuwe grote industriële vergisters bouwen, terwijl we al bezig zijn met biocharbeleid?

Kortom: het groene imago van biomassavergisting is niet gebaseerd op feiten en dient alleen daarom al geen argument te zijn in een planologische beslissing.

SYNERGIE
Gedeputeerde Moorlag bracht tijdens de Commissievergadering als zeer sterk punt naar voren de synergie van deze vergister op deze plek.
Als het gaat om synergie in economische zin, dan heeft hij daarin gelijk.
Rixona heeft de grond, die bedrijventerrein is. De boeren betalen aan de vergister en vergisten mede de aardappelschillen en Rxona komt goedkoop aan zijn gas.
Tel uit je winst.
Wel moet bedacht worden dat een deel van die winst door de belastingbetaler betaald wordt vanwege subsidie aan die biomassavergisting, die zoals u inmiddels hopelijk met me eens bent niet duurzaam te noemen valt.
Een andere dubieuze bron van winst zit daarin dat de aardappelschillen niet meer tegen aanzienlijke kosten afgevoerd hoeven te worden, maar door een bureaucratische tovenarij opeens geen chemisch afval meer is.
Laat het in ieder geval duidelijk zijn, dat de uitspraak van Moorlag dat het geproduceerde gas rechtstreeks aan de fabriek geleverd wordt en de schillen rechtstreeks aan de vergister niets met ecologische synergie te maken heeft, ook al kleeft die suggestie daar voor de toehoorder wellicht aan.
De gasleidingen liggen al naar Rixona. Of er nu bij de Rixona of bij een andere fabriek, die gas nodig heeft, biogas geproduceerd wordt, maakt in ecologisch opzicht niets uit. De aardappelschillen zijn maar 25% van het totaal te vergisten materiaal; 75% wordt van elders aangevoerd; 25% van daarvan van vlakbij de Eemshaven. Ook in vervoers opzicht is er dus geen sprake van synergie in ecologische zin.
Wel is er nog sprake van negatieve synergie in de zin van nog meer overlast voor Den Andel en voor de buren in Den Andel en Warffum.

De uitbreiding van industriële activiteiten bij Rixona heeft commerciële motieven en t.a.v. die motieven verbiedt bestaand gemeentelijk en provinciaal beleid verdere uitbreiding. Die uitbreiding is ook niet nodig voor het voortbestaan van Rixona, aldus de directeur van Rixona en het bestemmingsplan geeft alleen ruimte voor uitbreiding indien het voortbestaan van Rixona op het spel staat.
Wil men ondanks de ecologische nadelen toch grote biomassavergistingsinstallaties bouwen dan zijn er in de regio bedrijventerreinen voorhanden waar dat geheel binnen bestaande regelgeving mogelijk is en waar samenwerking met andere bedrijven ook voordelen kan opleveren.

Laat de door de jaren heen toch al door de Rixona steeds verder aangetaste landelijke leefbaarheid a.u.b. niet nog verder aantasten door deze in allerlei opzichten heilloze onderneming.

Overigens onderschrijf ik alle punten die de werkgroep BioRix naar voren brengt.

Dank voor uw aandacht en voor de gelegenheid dit standpunt naar voren te brengen.

Jeroen de Koning
Den Andel