Zorgen GGD om incidenten met landbouwgif

20 nov 2013. bron: Zembla.

De GGD in Noord Nederland maakt zich zorgen over recente incidenten met het landbouwgif Metam Natrium. Omwonenden kregen ademhalingsproblemen, prikkelende ogen en huiduitslag. ‘Van dit soort middelen kun je ernstige luchtwegklachten krijgen, die heel lang kunnen blijven bestaan’, zegt milieuarts Frans Duijm van GGD Groningen. Lokale overheden weten niet goed hoe ze op deze incidenten moeten reageren. ‘Ik ken de risico’s niet, dus ik kan niet goed inschatten of het veilig is of niet’, zegt wethouder Bram Bonnema van Gaasterlân-Sleat in de ZEMBLA-uitzending ‘Lelies met een luchtje’.

‘Onoordeelkundig gebruik’
Metam Natrium is een giftig grondontsmettingsmiddel, waarmee lelievelden worden bewerkt voordat er bollen worden geplant. De incidenten met dit middel wijzen volgens toxicoloog Martin van den Berg (Universiteit van Utrecht) op ‘onoordeelkundig gebruik’. Volgens hem zijn de gebruiksvoorschriften bij dit middel helder. Bij bepaalde weersomstandigheden mogen ze niet worden gebruikt, maar dit gebeurt kennelijk toch.

De inspectiedienst NVWA (Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit) werd bij een aantal incidenten ingeschakeld, maar stelt dat er ‘geen overtredingen geconstateerd zijn’. Ook nam de NVWA geen enkele keer luchtmonsters. Volgens deskundigen is dat wel nodig om te kunnen vaststellen aan hoeveel giftig gas omwonenden zijn blootgesteld.

Meerdere incidenten
ZEMBLA ontdekte dat er de afgelopen jaren meerdere incidenten met Metam Natrium plaats vonden. In Oudemirdum (Friesland) kregen omwonenden huiduitslag en ademhalingsproblemen. Er werden ook dode vissen gevonden. Volgens Martin van den Berg is het ‘zeer aannemelijk’ dat dit wijst op blootstelling aan Metam Natrium. GGD-arts Duijm: ‘Ik vind eigenlijk dat je de regels voor dit soort middelen moet aanscherpen en misschien worden ze dan el zo streng dat je ze helemaal niet meer kunt gebruiken.’ Geen enkele overheidsinstelling weet hoeveel incidenten zich hebben voorgedaan met dit middel.

‘Voldoende reden voor blootstellingsonderzoek’
In januari 2011 toonde ZEMBLA in de uitzending ‘Gif in de bollenstreek’ aan dat er onder omwonenden van bollenvelden veel ongerustheid is over de gevolgen van het gebruik van bestrijdingsmiddelen. Toen riepen Van den Berg en kinderarts Pieter Sauer (UMCG) de overheid op om bij omwonenden onderzoek te doen naar de mate van blootstelling aan de giftige stoffen. De staatssecretarissen van milieu en landbouw vroegen daarop advies aan de Gezondheidsraad. Naar verwachting komt de Gezondheidsraad komende januari met haar rapport. Uit het conceptrapport blijkt dat er volgens de Gezondheidsraad ‘voldoende reden voor blootstellingsonderzoek’ is.

Van den Berg vindt dat het onderzoek er nu snel moet komen. ‘Ik denk dat we nog steeds hard zitten te springen om informatie over de mate van blootstelling en de aard van de blootstelling’. Ook kinderarts Sauer roept de overheid op zo snel mogelijk met onderzoek te beginnen.

Spuitvrije zones
In de tussentijd zouden er voorzorgsmaatregelen moeten worden genomen, zoals het instellen van ‘spuitvrije zones’ tussen bollenvelden en woningen of scholen. ‘Men moet eigenlijk geen bollen telen vlak naast woningen’, vindt Sauer. Ook Van den Berg vindt zo’n spuitvrije zone ‘een heel belangrijke stap om het toxicologische effect voor de omwonenden terug te dringen’. In Hardenberg hebben de bollentelers dit najaar met succes bezwaar gemaakt tegen een spuitvrije zone van vijftig meter. ‘Dat is onbetaalbaar voor ons’, zegt Jaap van Wenum van landbouworganisatie LTO Noord. ‘Dat kost ons veel te veel geld.’

Milieuarts Frans Duijm vindt dat de overheden te laks reageren op incidenten en klachten. Gemeenten verwijzen naar de landelijke regels en de betrokken ministeries stellen volgens hem dat de lokale en regionale GGD’en het maar moeten oplossen. ‘Iedereen zit met de vinger naar elkaar te wijzen.’

De uitzending is terug te kijken op http://gemi.st/VARA_10132058

Zie ook de Stichting Bolleboos uit Drenthe.